28 juli 2011.  Een nieuwe Brown Bess... Lucy!

Hildo loopt op het western weekend Weasel Creek in het rond en wordt door een dame op de hoogte gebracht dat iemand een Brown Bess te koop heeft. Naar het schijnt een hele knappe Pedersoli, voor weinig, wel verlofplichtig natuurlijk. Hildo zelf is nog niets opgeschoten met Bessie, zijn eigen Brown Bess waarvan het hout ernstig gescheurd is, dus dit bericht klinkt hem als muziek in de oren. De eigenaar van de nieuwe Brown Bess is toevallig ook aanwezig op Weasel Creek, dus de deal is snel gemaakt.

Zeeland

Hildo woont in Groningen en de eigenaar van Lucy in Zeeland, binnen Nederland is het nauwelijks mogelijk om verder van elkaar af te wonen. Maar voordat Hildo naar Zeeland af kan reizen, moet Lucy eerst op Hildo's verlof worden bijgeschreven.

Bijschrijven op verlof

Er moet dus nog het nodige aan papierwerk verricht worden. Het lijkt erger dan het is, met een paar formuliertjes hier en daar is het zo gepiept. Hildo's verlof is vol, dus bijschrijven kan niet meer. Er moet eerst een wapen af en dat wordt, u raadt het al, Bessie. De eerste rit is richting Wapenhandel Kuiper in Blijham.

Oosterscheldedam

Een Groninger komt niet zo vaak in Zeeland, net zo min als een Zeeuw in Groningen. In beide provinciën hoeft u niet ver te rijden voor een weidse blik. Hier rolt Hildo voor het eerst in zijn leven over de Oosterscheldedam, gebouwd naar aanleiding van de watersnood ramp van 1953. Deze stormvloedkering moet de Zeeuwen, tot in de verre toekomst, vrijwaren van dergelijke overstromingen.

30 jaar geleden

Dit is overigens de tweede keer dat Hildo in Zeeland is. De eerste keer zal bijna 30 jaar geleden geweest zijn, met de motor en een tent. Leeg, koud en winderig, is wat Hildo al die jaren van Zeeland voor ogen heeft gestaan, misschien was het toen geen zomer. Het lijkt alsof Zeeland niet zo leeg meer is als destijds, toerisme is er in ieder geval in overvloed, meer dan in Groningen.

Westkapelle

Na een dag in Zeeland te hebben rondgereden, verscheidene stadjes te hebben bezocht en gekampeerd te hebben bij de Boer, wordt de musket opgehaald in Westkapelle. Van daaruit is het weer richting Groningen, bijna 400 kilometer voor de boeg! Doeg Zeeland, tot over 30 jaar... misschien.

Carré

Nu Hildo toch een musket met bajonet heeft, kan hij het niet laten om u even te laten zien hoe het er vroeger ongeveer op het slagveld moet hebben uitgezien. Zoiets als dit is de houding die de infanterie innam om zich te beschermen tegen een cavalerie-aanval. Alle soldaten stonden schouder aan schouder in een vierkant (carré) met de musket op de grond en de bajonet naar voren. De cavalerie, uitgerust met paarden en sabels, kon op deze manier slecht bij het voetvolk komen. Paarden, die het woud van bajonetten natuurlijk ook zagen, weigerden een dergelijk carré te bestormen. Buiten de bescherming van een carré, werd de infanterie tijdens een charge van de cavalerie uitelkaar gedreven en had een enkele soldaat met een musket, zonder de bescherming van de groep, weinig overlevingskans. In vergelijking met heden ten dage een bijzonder afwijkende manier van oorlogsvoering.

Zundgat

Het zundgat van Lucy is groot. De tandenstoker, die Hildo altijd gebruikt om het zundgat af te sluiten tijdens het schoonmaken van de loop, is nutteloos. Een tandenstoker, en zelfs een lucifer, sluit het gapende gat niet af. Afgezien van het feit dat het lastig is met schoonmaken, zorgt een groot zundgat er ook voor dat er onnodig veel drukverlies is tijdens het schot. Niet geheel perfect dus.

Slot vergelijk

Bovenaan ziet u Lucy, onderaan een oude foto van Bessie. Het slot van Lucy ziet er vrijwel net zo uit als dat van Bessie, maar is niet helemaal tot in detail identiek. Let u maar eens op de schroef die aan de binnenzijde de hoofdveer vasthoudt. Het eindstukje van het draad kunt u onder de pan zien zitten. De hoogte is verschillend. Binnenin blijkt dat de veer van Lucy er ook anders uitziet.

Gelakt hout!?

Het hout van Lucy is stukken lichter dan dat van Bessie. Lucy lijkt te zijn voorzien van een laklaag, iets waarvan Hildo niet bijzonder gecharmeerd is. Hout lakken dat is iets wat u wellicht bij tuinmeubeltjes doet, maar nooit bij musketten. Gelukkig: Wat er ooit op gesmeerd is, kan er natuurlijk ook weer af.

Staartschroef & een vieze loop

Hoe het precies heet, weet Hildo niet maar dit zit aan de breechplug vast en houdt de loop aan de achterzijde vast, tegen het hout van de kolf. Valt u ook op wat Hildo opviel aan de gepolijste stalen loop? Het chroom bladdert af... Pardon!? Jazeker, zowel dit staartstuk als de loop zelf zijn verchroomd. Of Pedersoli dat in 1978 zelf deed tijdens de productie van de musketten, of dat één of andere onverlaat de loop in een chroombad gedompeld heeft, weet Hildo niet maar een verchroomde loop op een musket? Dat is vies!

Stempels

De bovenste foto betreft de standaardstempel 'black powder only'. De tweede laat zien dat het serienummer 4146 is. De derde het stempel AD = bouwjaar 1978 en PN en de onduidelijk stempel ernaast zijn de proefbankstempels.

Productie-aantallen

Van Bessie was het serienummer 10946 en het bouwjaar AZ = 1990. Dat betekent dat Pedersoli van 1978 tot 1990, dus in twaalf jaar tijd, precies 6800 Brown Bessen gebouwd heeft, gemiddeld 566 per jaar, bijna twee per dag.

Dramatische loop

Lucy's loop is, om het postief te houden, niet de beste die Hildo ooit gezien heeft. Of het pitting betreft of een wel erg lage kwaliteitstandaard van Pedersoli in 1978, is Hildo onbekend. Hij weet echter wel dat deze loop van Lucy geen lang leven meer beschoren is. Dit ding moet eraf.

Schieten

Hildo heeft inmiddels al een paar keer geschoten met Lucy en de resultaten zijn niet bijzonder, maar dat kan ook aan Hildo liggen die niet vaak genoeg geoefend heeft. U moet echt geregeld met een Brown Bess schieten om tot een redelijk resultaat te kunnen komen, tenminste als uw schiettalent op hetzelfde niveau ligt als dat van Hildo. Wat hem opvalt, is dat de loop erg heet wordt. Al na vier schoten is de temperatuur zo hoog opgelopen dat u haast uw vingers aan de loop brandt. Het is op dit moment natuurlijk zomer en dat zal voor de looptemperatuur ook wel wat uitmaken. Maar hij vermoedt dat de pitting in de loop ook bijdraagt in de temperatuursverhoging. Een groter gedeelte van het staal is aan de hitte van het verbrandende kruit blootgesteld, zoiets als een omgedraaid effect van een radiateur. Of deze theorie klopt is de vraag, maar klinkt plausibel.

Schoonmaken

Een dergelijk gepitte / ruwe loop goed schoonmaken is welhaast hopeloos. In alle kleine oneffenheden blijft vuil zitten en elke keer komt er weer opnieuw vuil mee naar buiten. Goed schoon krijgt u het nooit.

Nieuwe loop?

Pieter Kuiper

Voordat Hildo zijn nieuwe musket kan bijschrijven, moet hij eerst zijn oude Brown Bess inleveren bij de wapenhandel. Hildo gaat naar Wapenhandel Kuiper, daar krijgt hij een formulier waarop staat dat zijn musket ingenomen is. Daarmee kan hij later naar de politie.

Idee van Pieter: Een zwartkruit wisselloop?

Hildo staat al haast een beetje te snotteren bij het idee Bessie in te moeten leveren, maar Pieter krijgt ter plekke een idee. 'Zeg eens', zegt Pieter, 'zou je niet kunnen proberen de loop van de oude musket op je verlof te laten bijschrijven als wisselloop?' 'Dat is een superstrak plan', meent Hildo. Wat bij een nitrowapen kan, kan bij een zwartkruitwapen natuurlijk net zo goed.

Een wisselloop is perfect voor bijvoorbeeld een westernweekend waar vocht en minder goede schoonmaakmogelijkheden hun invloed kunnen hebben op het welzijn van de loop.

Bij de politie

Bijzondere Wetten in Bedum is een plek waar Hildo altijd met plezier naar toe gaat. Indianenverhalen van onwillige mensen bij B.W., op verschillende plaatsen in Nederland, die af en toe een eigen privé-interpretatie van de wetgeving er op na houden, gaat in Bedum zeker niet op. Een wisselloop is geen probleem, het is conform de wet. Eerst gaat Bessie van het verlof af, dan komt Lucy er weer op. Vervolgens wordt de loop van Bessie als wisselloop bijgeschreven. De hele toestand is, van wapen bij Pieter inleveren, via de club voor een WM3, en het daadwerkelijk bijschrijven bij BW, binnen één dag geregeld. Da's pas vlot!

Lucy

En dit is Lucy. Een Pedersoli Brown Bess uit het jaar 1978, Hildo reed nog op zijn brommer toen Lucy op de wereld kwam! Hildo is 1,91 meter, op blote voeten, hier staat hij op cowboylaarzen. De mannen die vroeger daadwerkelijk met dit soort musketten rondliepen waren stukken korter dan Hildo, minimaal een kop kleiner. Lucy is, zelfs in verhouding tot een moderne lichaamslengte, van formidabel formaat.

Accessoires

Bij Lucy horen een tweetal accessoires. Dat is altijd meegenomen, want losse accessoires naderhand zijn altijd duur.

Gietblok

Een 18.5 mm gietblok van Pedersoli zit erbij. Hildo's eigen gietblok is in inches, 715" om precies te zijn, Pedersoli deed het vroeger dus blijkbaar nog in millimeters. Van gietblokken heeft u nooit teveel, dus ook deze is welkom.

Bajonet

Ook bijgeleverd is een bajonet, u ziet het ding hier gemonteerd op de musket. Hartstikke leuke accessoire, maar in de praktijk heeft u er weinig aan. Als Lucy de kluis uitkomt, gaat zij mee naar een westernweekend of de schietbaan. Op geen van beide plekken is een bajonet welkom, het ding is potentieel levensgevaarlijk. Voor u het weet zit er per ongeluk een medeschutter aan de bajonet geprikt en dat is niet de bedoeling. Leuk dus, maar weinig zinvol.

Batterij

De vuursteen die op Lucy zat toen Hildo haar kocht, was veel te kort. Tijdens het afvuren van een schot ging de batterij zelfs niet geheel open! Bij nummer 1 raakte de steen de batterij en verder dan 2 kwam de steen niet. Zowel bij 1 als 2 zitten, door langdurig gebruik van te korte stenen, deuken in het metaal van de batterij.

Grote steen

Nadat Hildo de steen vervangt door eentje die wel voldoende groot is, schraapt de steen over de volledige lengte bij de batterij langs en opent de pan ook goed.

Hobbelige stenenvreter

Door de 'deuken', ernstige slijtage eigenlijk, in het oppervlak van de batterij hebben stenen echter de neiging om voortijdig af te breken. Dit slot is een echte stenenvreter! De betrouwbaarheid van de ontsteking laat ook te wensen over, is bij verre niet zo goed als die van Bessie. Deze batterij is hard aan een onderhoudsbeurt toe.

Slotplaat

De slotplaat is gegraveerd met een draak. Het lijkt Hildo niet periodiek correct, misschien zit hij er naast, maar hij heeft er verder geen moeite mee. Sterker nog: Hij vindt het wel mooi. Hildo heeft wel wat met gegraveerde wapens.

Scheurtje

Ook Lucy is niet geheel gevrijwaard van scheuren, maar gelukkig valt het aantal erg mee. Dit is het enige scheurtje dat er in zit. Voorlopig is Lucy zeker nog schietwaardig en kan, wat dat betreft, nog heel wat jaartjes mee.

Kolf

Iets van gebruikssporen zit er wel op, maar verder bevinden het voorhout en de kolf zich in een uitstekende staat. De kolfplaat en het overige hang- en sluitwerk is overigens ook nog steeds netjes. Zelfs de ogen voor een draagriem zijn, in tegenstelling tot Bessie, bij Lucy wèl aanwezig. Die gaan ook gebruikt worden, want een stukje lopen met een musket om de schouder gaat beter dan het ding in de hand houden tijdens een wandeling naar de baan op een westernweekend.

Bajonet

Hier het bajonetsysteem van de Brown Bess. Simpel, maar het werkt goed. De bajonet lijkt zichzelf een beetje vast te klemmen op de loop, er af vallen doet ie in ieder geval niet. Omdat het lemmet van de bajonet zelf behoorlijk 'offcenter' zit is het laden van het wapen, ook als de bajonet gemonteerd zit, geen probleem.

Ten langen leste... wat denkt Hildo nu van Lucy?

De conclusie kan niet anders zijn dan: 'Het wapen is matig'. Maar als u bedenkt dat deze musket 250 euro gekost heeft, inclusief gietblok en bajonet, dan valt het weer mee. Belangrijke zaken als slot en met name de loop zijn beneden peil. Hildo heeft het geluk dat hij de loop van Bessie nog heeft, want die gaat overgezet worden op deze musket. Als hij het slot ook even goed onderhanden neemt, dan is Lucy weer een hele fijne. Wanneer Hildo dat gaat doen? U kent zijn tempo... relaxed!