Hildo's musket
Geschiedenisles!

 BACK 

De stempel op de kolf van Hildo's 'M1777' musket

*Fire Arms Protection*Niger Coast Protectorate* staat er op de stempel. Wij gaan terug in de tijd! Gaat u mee? Wij beginnen onze speurtocht in het jaar 1842, het jaar waarin deze musket gemaakt werd. Althans, volgens de merktekens op de loop. Die vertellen ook dat het wapen gefabriceerd werd in het Belgische Luik. 1842 was gelijk het laatste jaar van de productie van het model 1777 in vuursteen uitvoering. Latere modellen, eigenlijk al vanaf 1841, waren voorzien van het modernere percussie ontstekingssysteem. Wie zou dan nog een oude vuursteen musket met gladde (is niet zuiver schietende) loop willen? Het lijkt onlogisch dat een moderne infanterie eenheid voorzien zou worden van een dergelijk achterhaald wapen en bovendien staan er dan op de kolf verduidelijkende stempels van het betreffende leger. Gelukkig staan die er bij deze musket ook, van de Niger Coast Protectorate. Deze stempel brengt onze speurtocht naar het land Nigeria, Afrika, ten tijde van de koloniën toen Nigeria nog de Niger Area heette. Aha, da's interessant, vindt u niet?

 

Een kaart uit 1896. De verschillende rivieren die uitmonden aan de kust werden bekend als de Oil Rivers, en het was deze omgeving waar de Niger Coast Protectorate de scepter zwaaide. Ten westen van de Britten zat een kolonie van Fransen, ten oosten zaten Duitsers. U kunt een hedendaags bedrijf niet direct met met dit soort koloniale organisaties vergelijken. Het woord Protectorate zegt het al. Wij geven jullie bescherming en dan mogen wij hier handel drijven. Een beetje als de mafia want tegenstribbelende zwarte tegenstanders werden echt niet geduld door blanke heren van stand. Alles werd geregeld door deze bedrijven, in feite een soort overheid, tot en met aan het uitgeven van eigen postzegels toe.

 

De Niger Coast Protectorate was een Britse firma die van mei 1893 t/m december 1899 onder deze naam bestond en daarmee is hun stempel op Hildo's musket duidelijk gedateerd. Het bedrijf handelde in palmolie. Jarenlang werd in Nigeria goed geld verdiend aan palmolie want het was, voordat olie uit de grond gehaald werd, een uitermate belangrijke schakel in de 19e eeuw als smeermiddel voor de industriële revolutie die destijds in volle gang was. Nadat de slavenhandel een beetje op z'n eind liep rond 1860, was palmolie een prima manier om geld te verdienen in Afrika.

 

In 1885 werd de Oil Rivers Protectorate opgericht (12 mei 1893 veranderde de naam in... Niger Coast Protectorate) en die kregen een privé legertje genaamde Oil Rivers Irregulars (in 1891 genaamd Niger Coast Constabulary). En dat legertje bestond, u raadt het al, uit pikzwarte mensen van wie er eentje met Hildo's musket rondliep. Zeker weten, want denkt u maar niet dat dit soort ouderwetse wapens in handen was blanken. Vanaf 1893 onder commando van Britse legerofficieren en gelegerd in Calabar. De Niger Coast Constabulary bestond uit 1/3 Yoruba's en 2/3 Hausa's, dus lokale inheemse bevolking.

In 1895 had de Niger Coast Protectorate hun autoriteit eindelijk veiliggesteld, vaak door gebruik van geweld.

 

In 1892 maakte ene Gallwey een reisje naar het nabij gelegen, en nog steeds onafhankelijke, koninkrijk Benin om te spreken met de koning over het uitbreiden van de handelsroutes. De koning had er geen oren naar en Gallwey kon onverrichter zake huiswaarts keren.

 

In 1897 was ene Phillips, van de Protectorate, van mening dat de beste methode om Benin mee te laten werken grof geweld was, maar daarvoor kreeg hij geen toestemming. Dus de op een na beste optie was het koninkrijk Benin opnieuw met een bezoek te vereren in een poging om de handelsroutes uit te breiden. Phillips stuurde een berichtje dat ie even langs kwam. Dat vond de koning geen goed idee want ze waren net bezig met een soort van 'rituele feestdagen' waarbij buitenlanders niet welkom waren. Of Phillips z'n bezoek even uit zou willen stellen. Phillips had geen enkele boodschap aan de koning van Benin en vertrok alsnog met 9 Britse beambten en handelaars met zo'n 200 dragers en ander personeel. Dat liep, zoals u misschien al vermoedt, niet goed af. Het gezelschap liep in een hinderlaag vlak voor Benin stad, waarbij bijna iedereen het leven liet, op twee blanken na die wisten te ontsnappen.

 

Aha! Dat was net waar de Niger Coast Protectorate op had zitten wachten als excuus om onmiddellijk een strafexpeditie op touw te zetten waarbij vervolgens maar gelijk de gehele stad werd platgebrand, geplunderd en van waardevolle kunstwerken beroofd. De vervelende koning eindelijk op non actief en aan gejatte kunstwerken is het nog lekker verdienen ook. Koning Ovonramwen zelf werd opgepakt en moest verder leven in ballingschap.

Is Hildo's musket ondermeer ingezet bij deze strijd om Benin? Mogelijk.

 

De Engelsen bij een gedeelte van de geroofde kunstschatten. Veel van de objecten, zoals gegoten bronzen beelden, bleken blijk te geven van een dusdanig hoge graad van vakmanschap dat men in eerste instantie niet geloven wilde dat dit Afrikaanse volk dit zelf geproduceerd had. Veel van dit geroofde goed kunt u heden ten dage nog bezichtigen in Britse musea.

 

1897 liepen eveneens de onenigheden tussen de Fransen en de Engelsen dusdanig uit de hand dat Mr. Chamberlin, destijds de Engelse minister van koloniën, ervoor zorgde dat er een lokaal legertje uit de grond gestampt werd: de West African Frontier Force. Het bedrijf Royal Niger Company, en ook de Niger Coast Protectorate, moesten hun politieke rechten opgeven en hun territorium kwam onder het bestuur van de Britse kroon. Dat gebeurde op 1 januari 1900. Het hele district kreeg de nieuwe naam Protectorate of Southern Nigeria. Daarmee komt een eind aan de naam Niger Coast Protectorate, die op het stempel op de kolf van Hildo's musket genoemd wordt.

 

In 1897 en 1898 werd er een Northern en Southern Nigeria Regiment opgericht, het begin van het Nigeriaanse leger.

 

In 1909 waren de uiteindelijke grenzen tussen de Fransen in het Westen, de Engelsen in het midden en de Duitsers in het Oosten, vastgesteld.

 

Noord en zuid Nigeria werden samengevoegd in 1914. Een gedeelte van het Duitse Kameroen kwam erbij in 1919. Nigeria werd onafhankelijk in 1960 en sindsdien wilt u er niet meer op vakantie.

 

Poe, poe. Dat was even genoeg geschiedenis, vindt u niet?

Hildo's musket stond in ieder geval aan de basis van het huidige Nigeriaanse leger.

 

Update over de werkelijke productie procedure van Hildo's musket

Tijdens een bezoek aan een wapenbeurs kwam Hildo in contact met een enthousiaste wapenverzamelaar met onder andere kennis van Hildo's M1777. Deze man wist Hildo iets meer te vertellen. En wel dat zijn musket met vuursteenslot speciaal gemaakt is voor de toenmalige koloniën. Het wapen met percussieslot werd als te effectief gezien (en dat had Hildo zelf ook al bedacht...) en daarom werd er nog een speciale 'kolonie'serie met het ouderwetse vuursteenslot gemaakt. Het vuursteenslot van de M1777 was in het jaar 1816 of 1818 verbeterd voor een snellere en betrouwbaardere ontsteking (model corrigé AN IX, ofwel het model dat aangepast werd in het negende jaar na de Franse revolutie). De toenmalige koloniale heersers vonden dit systeem echter te betrouwbaar want wanneer de zwart gekleurde troepen rare dingen in hun hoofd zouden krijgen , mochten ze uiteraard geen schijn van kans hebben. Aldus werd Hildo's musket voorzien van een oud type vuursteenslot van voor 1816, waarschijnlijk gewoon van het type van het jaar 1777. Dit is duidelijk te zien want de kruitpan zit bij Hildo's musket gewoon recht gemonteerd in plaatst van onder een hoek zoals bij het model corrigé AN IX. Ook de plaat waar de vuursteen tegen aan slaat is bij Hildo's musket recht i.p.v een licht gedraaide 'wokkel' vorm die Hildo bij een later model gezien heeft. Hoe lang deze musket nog in gebruik geweest is na 1899 laat zich enkel raden. Waarschijnlijk niet al te lang, want het wapen verkeert nog steeds in een buitengewoon nette staat. Ook de periode tussen het productiejaar 1842 en de ingebruikname in, waarschijnlijk, 1891 door de Niger Coast Protectorate ligt in nevelen gehuld. Op de loop staat het cijfer 42, wat betekend dat deze loop gemaakt zou moeten zijn in het jaar 1842. Hildo heeft echter van Leo Hemelrijk, een bekende wapenhandelaar in Amsterdam, gehoord dat dit soort musketten speciaal voor Afrikaanse en ook Zuid Amerikaanse troepen geproduceerd werd tot, houdt u vast... 1940! Hildo's musket heeft in ieder geval gestempeld tussen 1893 en 1899 en heeft dienst gedaan in Afrika, met of zonder de met '42' gemerkte loop. Het is een feit dat er in onze tijden ook wapens worden samengesteld uit oude onderdelen.

Afijn het is duidelijk. Hildo's type musket was zelfs als nieuw nog minder effectief als dat dit type ten tijde van Napoleon was. Of er met dit ge-de-tunede modelletje nog een beetje te richten en mee te raken is? Ha, ha. Hildo weet dat de resultaten niet bijzonder zijn... als ie het al doet. Maar geeft dat wat? Welnee!

 

Model 1777 Corrigé AN IX

Met moderne, na 1816 geproduceerde, kruitpan onder een hoek.

 

Hildo's koloniale musket. Model 1777 (?)

Ziet u het verschil in kruitpan van Hildo's expres slecht ontstekende ouderwetse koloniale uitvoering en het hierboven afgebeelde Model Corrigé AN IX? Zelfs een fatsoenlijke afwerking van het slot was niet interessant. Met deze musket in handen heeft u geen schijn van kans als het er op aan komt! Zelfs niet op de schietbaan.

 

 BACK