De Kentucky longrifle, een korte introductie

Veel weet Hildo er niet van want, u weet: Hoe meer u leert hoe meer u beseft dat u niets weet. De Kentucky longrifle, soms ook Pensylvania longrifle genoemd, is in ieder geval een klassieker van de eerste orde! Dit soort geweren is, wat Hildo ervan begrepen heeft, ongeveer 100 jaar lang gebouwd, van ongeveer 1740 tot 1840 en in gebruik gebleven tot de invoering van de eenheidspatroon die voor deze, en andere voorladers, het einde betekende. De uitvoeringen konden verschillen van zeer exclusief tot basic. Dat de meeste longrifles die nu nog over zijn wat luxer van aard zijn, is logisch. De Tennesee Poor Boy Rifle was een 'uitgeklede' Kentucky, zo goedkoop mogelijk gemaakt waarbij het erom ging dat het werkte. De overeenkomsten van al deze wapens zijn duidelijk, een lange loop die is voorzien van trekken en velden. Er werd geschoten met ronde kogels met een patch, pleisterkogels is de oude officiele Nederlandse benaming, en de precisie van deze geweren was uitstekend. Een noodzakelijk iets voor de jacht.

Vonkie

Dit wapen is de Kentuckian van Euroarms, een Italiaanse fabrikant die vóór januari 2002 onder de naam Armi San Paolo door het leven ging. De firma Armi San Paolo werd opgericht in 1970 en produceerde sinds die tijd replica zwartkruitwapens van, naar wat Hildo gelezen heeft, soms discutabele kwaliteit. Daar hadden vroeger meer Italiaanse fabrikanten last van, maar de kwaliteit van de meeste fabrikanten schijnt de laatste jaren toch beduidend beter geworden en Hildo hoopt dan ook van harte dat dat bij Vonkie ook het geval is

Dit tweedehands wapen werd aangeschaft voor 130 euro, en, meent Hildo, dat is veel geweer voor weinig geld. Als u het ook wel ziet zitten dan heeft u geluk, want tweedehands verlofplichtige zwartkruit wapens hoeven geen kapitalen te kosten, met name als het om voorladers gaat.

Stempels

Ondanks dat Vonkie, gestempeld met 'Euroarms - Brescia - Italy' + 'black powder only' + 'caliber 44' + de typename 'Jager' en 'Kentuckian', gebouwd moet zijn in 2002, of later, zijn er geen stempels te vinden die het bouwjaar aangeven. Iets wat altijd het geval is bij Italiaanse replica's sinds den beginne. 'AAO' staat erop, maar AA zou het bouwjaar 1975 zijn en AAO bestaat niet, bovendien strookt het bouwjaar 1975 niet met de firmanaam Euroarms. De 'proofmarks', ofwel proefbankstempels, zijn wel aanwezig. 'PN', de algemene Italiaanse vuurwapen proofmark, en het andere proofmarkstempeltje alleen voor zwartkruitwapens, die met de gekruiste geweertjes. Het wapennummer zelf natuurlijk ook.

Toch bijzonder dat het bouwjaarstempel vergeten lijkt.

Euroarms Kentuckian op internet

Euroarms zelf maakt deze Kentuckian inmiddels niet meer, an out of production since nobody wants to have it anyway discontinued item, zogezegd. Evengoed zal de gestopte productie de verzamelwaarde niet echt doen stijgen. Het is bijzonder, maar over Vonkie is zelfs op het wereldwijde web haast niets te vinden. Gelukkig maar dat daar nu verandering in is gekomen, anders zou dit mooie wapen wellicht in de vergetelheid zijn beland.

Slot

Dit steenslot lijkt, wat afmetingen betreft, wel op een pistoolslot. Het is erg klein als Hildo het vergelijkt met zijn legermusketten, als Betty, de koloniale M1777 en de Brown Bess. Evengoed doet het kleine slot het prima en volgens Hildo is het zelfs sneller dan dat van de legermusketten. Dat komt waarschijnlijk door de wat hogere plaatsing van het zundgat. Als de pan ontsteekt, zit de grootste hitte iets boven de bodem van de pan. Een zundgatplaatsing zo laag mogelijk tegen de bodem van de pan is niet ideaal en zal daarom iets trager zijn.

Richtmiddelen

Een keep en een korrel, meer zit er niet op. Er valt ook niets aan af te stellen. De keep zit wel vrij ver naar voren, en dat maakt het wat gemakkelijker om keep en korrel beide scherp te krijgen, vooral als uw ogen wat ouder zijn. Op dit moment lijkt het geweer laag te schieten, met 34 grain kruit, en moet er iets boven het zwart worden gericht om in het midden uit te komen. Indien nodig zou Hildo nog wat van de korrel af kunnen vijlen, eerst maar eens zien hoe het het uiteindelijk uitpakt.

Kaliber

Het kaliber is .44 volgens het opschrift op de loop, en de trekken en velden zijn vrij ondiep voor een zwartkruitwapen. Hildo heeft een Pedersoli kogelgiettang van .445" voor Lilly, en die kogels passen met een .018" dik pleister (patch) ook prima in Vonkie. De pompstuk is, jammer genoeg, een showitem want het is korter dan de loop, en daardoor lijkt het in de praktijk niet echt bruikbaar.

Kolf

De kolf is voorzien van alle accessoires die u verwacht bij een Kentucky Longrifle. De messing kolfplaat bestaat uit twee delen en is scherp vormgegeven. Een wangstuk zoekt u tevergeefs, en Hildo heeft daar helemaal geen probleem mee. Bij mensen die wat steviger gebouwd zijn dan Hildo kan de ronding van de kolfplaat wat krap zijn. Ook aanwezig is een, licht gegraveerde, patchbox, waar de patches in bewaard worden. Hildo bewaart zijn patches bij de kogels en het kruit en hij heeft daardoor ruimte in de patchbox voor een spijker waarmee hij de bek van de haan los kan draaien als hij zijn vuursteen verwisselen moet. Een stuk of wat reserve vuurstenen zitten ook in de patchbox. Het is een absolute noodzaak om reserve vuurstenen bij u te hebben wanneer u met vuursteen schiet.

Lengte

Met een looplengte van 35 inch is Vonkie helaas geen èchte long longrifle, daarvoor is de loop gewoon te kort. Jammer, maar ook u kunt niet alles hebben voor 130 eurie. Het modelletje zelf is wel bijzonder mooi vormgegeven. Mooie lijnen en zo slank als een mannequin met anorexia. Scharminkels van vrouwen vindt Hildo niets, maar het past dit wapen uitermate.

Lange geweren en korte mensen

De Kentucky longrifle was in principe een gebruiksgeweer. Het is voorzien van een opvallend lange loop, mogelijk om een zo hoog mogelijke kogelsnelheid te behalen met zo weinig mogelijk (duur) kruit, en heeft meestal een lengte van tussen de 42 en 46 inch. Met de kolf op de grond moet het een normale man minstens tot aan de kin gereikt te hebben, een normale situatie want mensen waren destijds gemiddeld stukken kleiner dan heden ten dage. Hildo kan dat heel goed zien aan de grootte van de voordeur in zijn eigen huisje. Niet bukken betekent een bult op het voorhoofd. Het voorhout van longrifles loopt altijd door tot aan de voorkant van de loop. Het wapen is behalve lang ook zeer slank vormgegeven met meestal een messing patchbox in de kolf. Dit omdat er geschoten werd met patched bullets, officieel in het Nederlands pleisterkogels, wat, in combinatie met de trekken en velden in de loop, de precisie van het wapen in die tijd legendarisch maakte, zeker in verhouding tot de dan gangbare gladloops musketten. Sommige antieke longrifles zijn zelfs al voorzien van trekkerversnellers voor een nòg grotere precisie. Het kaliber schommelt meestal tussen de .40 en .50 inch, maar ook grotere en kleinere kalibers werden gebouwd.

Lilly

Dit wapen is de Frontier van Pedersoli. Als u het met de originele longrifles vergelijkt, dan ziet u snel dat het geen poging tot het maken van een replica is. De zeer slange gebogen kolf ziet er mooi uit, maar Hildo heeft het nog niet kunnen ontdekken op een originele. Geeft niets, want het wapen ziet er evengoed appetijtelijk uit. De looplengte is iets van 27 inch en dat is superkort voor een longrifle. Door de korte loop is het niet topzwaar en weegt dit geweer maar 2,6 kilo, erg licht dus. Evengoed merkt u nauwelijks iets van terugslag in combinatie met niet al te veel kruit en een ronde bal, het voelt haast als een luchtgeweer. Prima te doen voor iedereen, ook voor Hildo. De uitvoering is basic, geen messing neusje en geen patchbox. Dat is wel leverbaar op de Frontier, maar alleen niet in de karabijn uitvoering.

Slot

Originele Kentucky longrifles waren allemaal voorzien van een vuursteen ontsteking. Deze frontier is voorzien van percussie, maar wel op een manier dat ie 'omgebouwd' lijkt naar percussie.

Trekkerversneller

Een trekkerversneller is een constructie waarbij eerst de achterste trekker aangetrokken wordt tot ie 'klik' zegt. Dan gaat u met uw vinger naar de voorste trekker om het schot te doen afgaan. De voorste trekker gaat verderlicht, u hoeft er, bij wijze van spreken, alleen maar tegen aan te blazen en het schot valt. De trekkerdruk is afstelbaar met een schroefje, geplaatst tussen de beide trekkers (niet zichtbaar op de foto). Een trekkerversneller is een uitstekende manier om de precisie van een wapen omhoog te brengen. U zult dit systeem over het algemeen terugvinden op wedstrijd- of jachtwapens.

Richtmiddelen

Evenals bij Vonkie is Lilly voorzien van niet afstelbare richtmiddelen. Een korrel boven de loopmonding en de keep is een zogenaamd Buckhorn vizier.

Kaliber

Het kaliber is .45 volgens Pedersoli en Hildo heeft er een Pedersoli gietblok bij aangeschaft van .445. Dat is de goede maat volgens de fabrikant en Hildo heeft vooralsnog geen redenen om dit in twijfel te trekken. De eerste schoten, met een .018" pleister (patch) lijken het goed te doen. Met de pompstok van Lilly heeft Hildo hetzelfde probleem als met Vonkie, de pompstok lijkt veel te kort om daadwerkelijk als pompstok dienst te kunnen doen. Gelukkig heeft Hildo een Dewey pompstok die wel lang genoeg is, en die doet het prima.

Kolf

Een hele mooie, aldus Hildo. Wellicht niet helemaal historisch correct, maar het ziet er zeer slank uit en Hildo vindt de vormgeving zeer geslaagd. Aan de andere kant van de kolf zit een wangstuk.

Custom Kentucky longrifle

Het geweer dat Hildo hierboven in zijn handen heeft, is een in opdracht in Amerika gebouwd exemplaar. Het is geen antieke maar wel een heel mooi full size custom wedstrijd geweer, en u ziet, het is stukken langer dan Hildo's eigen Kentuckian. Het heeft een vuursteen ontsteking, iets wat periode correct is, en het kaliber is.45. Eén van de vorige eigenaren is hiermee zelfs nog Duits kampioen geworden! Zoiets zou Hildo ook wel willen hebben, maar dit gaat het zwartkruit budget te boven.

Uniek

U moet weten dat de Kentuky longrifle geen wapen was die en masse op een fabrieksmatige manier geproduceerd werd volgens een zogenaamd 'pattern', zoals dat bij de gladloops legermusketten gebeurde. Er waren verscheidene wapenmakers die zorgden voor allerlei varianten en uitvoeringen op het longrifle concept. De enige èchte Kuntucky Longrifle bestaat daarom niet. Ze hebben echter allemaal de lengte, het volledige voorhout en het slanke uiterlijk gemeen. Dit maakt deze wapens voor het oog bijzonder attractief. Mooie gevlamde houtsoorten en eventuele versieringen als houtsnijwerk maakten van de meer luxe uitvoeringen ware kunststukjes die zo mooi zijn dat u er haast tranen van in de ogen krijgt, mits u er gevoelig voor bent, zoals Hildo dat is. 'Kentucky longrifles zijn de mooiste geweren die er bestaan!', beweert Hildo met ferve.

Foto hierboven

Heeft Hildo van de website 'Kentucky Longrifles.com' (Edit. deze website bestaat niet meer en de link is verwijderd - Hildo). Info, plaatjes en links. Een bezoek is het zeker waard.